در شرایط امروز، اهمیت شرکت‌های دانش‌بنیان در این چرخه بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود نیاز به طراحی، ساخت، تعمیر و نگهداری قطعات هواپیما، موتور، ارابه فرود، رادار و تجهیزات ناوبری از جمله حوزه‌هایی است که بدون پشتوانه علمی و فناوری داخلی قابل تأمین پایدار نیست. تجربه نشان داده است که وابستگی به سازندگان اصلی تجهیزات (OEM) ها، با توجه به شرایط فعلی حاکم بر صنعت و محدودیت های ایجاد شده، امروز باید با توان داخلی جایگزین شود.با وجود فعالیت حدود ۴۵۰ شرکت دانش‌بنیان در حوزه هوانوردی، عملکرد این بخش هنوز پاسخگوی نیازهای واقعی صنعت نیست. علت اصلی این موضوع نبود سازوکار مؤثر برای هم‌افزایی میان دانش‌بنیان‌ها و بدنه صنعت است. صنعت هوانوردی به «بسته‌های ترکیبی فناورانه اقتصادی» نیاز دارد؛ یعنی مشخص شدن دقیق نیازها از سوی سازمان و اعلام ظرفیت‌ها و توان علمی از سوی شرکت‌های دانش‌بنیان. تنها در چنین چارچوبی می‌توان انتظار داشت که تولیدات داخلی به نتیجه عملیاتی و کاربردی برسد.
نکته کلیدی در این مسیر، ایجاد زمین بازی مطمئن برای دانش‌بنیان‌هاست. اگر سازمان هواپیمایی کشوری بازار محصولات دانش‌بنیان را گارانتی کند، سرمایه کافی در کشور وجود دارد تا به سمت این عرصه سرازیر شود. به‌ویژه آنکه سالانه حدود یک میلیارد دلار از محل فروش بلیت هواپیما در کشور گردش مالی ایجاد می‌شود؛ منابعی که اگر به سمت دانش‌بنیان‌ها هدایت شود، به جای خروج از کشور و نفع رساندن به واسطه‌ها، می‌تواند موتور محرک توسعه داخلی باشد.از سوی دیگر، رابطه دانشگاه و صنعت همچنان یک حلقه مفقوده است. دانشگاه‌ها اغلب به آموزش نظری و تحقیقات محدود بسنده می‌کنند، در حالی که صنعت به دنبال دستاوردهای ملموس و قابل بهره‌برداری است. باید بپذیریم که شکست بخشی از مسیر رشد است؛ محصولاتی که در مرحله تحقیق باقی می‌مانند، صنعت را جلو نمی‌برند. آنچه اهمیت دارد، رسیدن به محصول نهایی و عملیاتی است؛ حتی اگر مسیر پر از آزمون و خطا باشد.
صنعت هوانوردی ایران برای ماندگاری و پیشرفت، نیازمند شجاعت ورود به این حوزه است. دانش‌بنیان‌ها باید قلب تپنده این صنعت باشند؛ چه در تأمین قطعات و تجهیزات، چه در حوزه آموزش و تربیت نیروی انسانی. در این مسیر، حمایت هدفمند، تضمین بازار و باور به توان داخلی، سه کلیدواژه‌ای است که می‌تواند آینده‌ای متفاوت برای هوانوردی کشور رقم بزند. در همین راستا، سازمان هواپیمایی کشوری، با ایجاد مرکز اقتصاد دانش‌بنیان و مقابله با تحریم، تلاش نموده حلقه اتصالی میان شرکت‌های دانش‌بنیان و فعالین صنعت هوانوردی کشور باشد تا در یک مسیر مناسب با جهت‌دهی ظرفیت‌های زیست بوم دانش‌بنیان، وابستگی صنعت را به واردات کاهش داده و سهم بازار داخل را برای شرکت‌های دانش‌بنیان افزایش داد.
- نویسنده : دکتر حسین پورفرزانه معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان هواپیمایی کشوری
